Prachtig stukje natuur bewaard gebleven

Het fort werd in 1870 gebouwd en behoort tot de Nieuwe Hollandse Waterlinie, de waterlinie is sinds kort Unesco Werelderfgoed.De Hollandse Waterlinie loopt van het IJsselmeer tot de Biesbosch. Fort Rijnauwen moest samen met een veldleger de Houtense Vlakte verdedigen. Met het fort is een prachtig stukje natuurgebied bewaard gebleven. 

Vanwege de militaire functie was het fort tot 1977 afgesloten en kreeg de natuur volop de kans zich te ontwikkelen. Bij alle activiteiten moet er dan ook rekening gehouden worden met de natuur. Aan de noordkant van het fort vinden er geen rondleidingen plaats, dit gebied is een rustgebied voor de talrijke dieren die op het fort leven. Zo houden hier wel 5 verschillende soorten vleermuizen hun winterslaap, in totaal wel zo`n 400. Het fort is in de winter gesloten om de rust van de vleermuizen niet te verstoren. Na 1 april verlaten deze diertjes hun schuilplaats en kunnen bezoekers weer rondgeleid worden. 

Behalve vleermuizen leven er ook vossen, reeën, en dassen. Gids Hans Nap ziet regelmatig reeën over de fortgracht zwemmen als het s´morgens vroeg stil is. ,,Reeën zijn hele goede zwemmers”, volgens Nap. Naast de fauna is ook de flora uniek. Als je goed kijkt zie je tussen de grassen allerlei bijzondere bloemen groeien. Op een vierkante meter gras groeien in het voorjaar talrijke orchideeën, maar ook ereprijs, havikskruid en de koekoeksbloem. 

NIEUWE GIDSEN Hans Nap verzorgt al 33 jaar rondleidingen maar het verveelt nooit, vertelt hij. Een trouwe groep gidsen begeleidt jaarlijks vele groepen zowel particulieren als bedrijven. Hans: ,,Wij kunnen nog wel enkele nieuwe gidsen gebruiken, veel gidsen zijn al op leeftijd. Het is erg leuk groepen schoolkinderen rond te leiden, die zijn altijd erg enthousiast.” Ieder jaar worden in het voorjaar alle groepen 5 en 6 van de basisscholen in de gemeente Bunnik op het fort ontvangen. ,,Het is belangrijk dat de kinderen leren wat de geschiedenis is van hun directe woonomgeving”,  zegt Nap. 

HERDENKINGSPLAATS Behalve een prachtig natuurgebied is Rijnauwen ook een herdenkingsplaats. Tijdens de tweede wereldoorlog zijn hier 52 mensen gefusilleerd. Om de fusillade plaats is in 1980 een hek geplaatst, hier staan op gedenkstenen de namen van de slachtoffers vermeld. Dit jaar is het 80 jaar geleden dat de leden van de ‘Oranjewacht’ hier gefusilleerd werden. Eén van de leden van deze wacht had een zakboekje bij zich tijdens een treinreis, waarin de namen van zijn kameraden vermeld stonden. Alle leden werden gearresteerd en na anderhalf jaar gevangenschap gefusilleerd. Ieder jaar vindt er een herdenking plaats waarbij vele familieleden van de omgekomen verzetsstrijders aanwezig zijn. 

Behalve Nederlanders zijn er ook verscheidene Belgische verzetsstrijders op Rijnauwen gefusilleerd .Bij de jaarlijkse herdenking wordt ook een klok geluid. Deze kerkklok is opgehangen in een klokkenstoel waarvan de hoekpalen verschillende lengtes hebben. Dit als symbool voor de verschillende leeftijden van de gefusilleerden. De palen zijn niet mooi afgewerkt, zij hebben een ruw uiteinde, net zoals de dood van de verzetsstrijders een abrupt einde van hun leven betekende. De jaarlijkse herdenking op 4 mei is indrukwekkend en wordt door velen uit Bunnik en omgeving bijgewoond.

VEEL TE BEKIJKEN Momenteel is het fort alleen in de weekenden te bezoeken. Het fort wordt gerestaureerd en de prachtige toegangspoort met ophaalbrug staat in de steigers. Bovendien wordt het fort aangepast aan de huidige milieu eisen en worden er voorbereidingen getroffen om een warmtepomp te plaatsen. Vanwege het werkverkeer en het diepe gat wat voor het plaatsen van de warmtepomp nodig is, is bezoek op werkdagen tijdelijk niet mogelijk. Onze gids verbaast zich over het feit dat er maar zo weinig bezoekers zijn op zondagmorgen, zoals op deze ochtend is het heerlijk rustig en kun je volop genieten van de natuur op dit prachtige plekje. Vanaf fort Rijnauwen is er ook een leuke tocht voor kinderen naar fort bij Vechten; het ‘bunkerpad’. Bij Fort bij Vechten vind je het waterliniemuseum. 

PARELTJES Uniek is het wel dat we vlakbij Bunnik en de stad Utrecht al deze pareltjes en een zo’n goed bewaard fort aantreffen. Zeker de moeite waard om tijdens de komende zomer periode te gaan bezoeken, ook voor kinderen is de rondleiding erg interessant, zij vinden het leuk een stukje geschiedenis en verhalen over alle dieren die op het fort leven te horen. Fort Rijnauwen is goed bereikbaar, zowel met de fiets, met de auto, met de bus vanaf Utrecht en zelfs met de boot. Volg de borden (theehuis) Rhijnauwen. Met de boot kun je op de Kromme Rijn aanleggen bij het theehuis, vandaar is het 400 meter lopen naar het fort. 

[Informatie over de rondleidingen: fortbijrijnauwen@staatsbosbeheer.nl .

Lia van der Heijden

Gidsen... In vrijwel iedere gemeente zijn bevlogen mensen actief die graag hun kennis delen. In de serie ‘Op pad met de gids’ vertellen zij over dit (vrijwilligers)werk en natuurlijk over ‘hun’ stad, natuurgebied of museum. In deze aflevering vertelt Hans Nap over het fort Rijnauwen in Bunnik.