Klokkenluider Douwe Tijsma luidt de noodklok

Westbroek De wind waait om de toren van de kerk in Westbroek en ondertussen deinen de bloemen in de kleuren van de Nederlandse vlag mee op het perkje op het terrein. Is er storm op komst?   

Douwe Tijsma ijsbeert op en neer op het parkeerterrein bij de kerk.  Hij maakt zich grote zorgen over de veiligheid van de kerkgangers tijdens het luiden van de klokken in Maartensdijk en Westbroek. Bijna wanhopig probeert hij de gemeente De Bilt van het gevaar te doordringen, maar hij lijkt een roepende in de woestijn te zijn.

Tijsma verwijst naar het opschrift op de 800 kilo wegende kerkklok in Westbroek: “O MENSCHEN, ALS, GEI, HOORT, DES, KLOCKEN, GESLACH, SO, GEDENCKET, OP, STARF-DACH, 1611. GHERAERT. KOSTER. GOOT, MI. TOT. AMSTELREDAM” en vraagt zich af of de dood in de vorm van de zware klokken van respectievelijk 600 en 800 kilo al meer dan anderhalf jaar boven de kerkgangers van de kerken in Maartensdijk en Westbroek hangt.
Tijsma: “Altijd probeer ik in dit soort zaken er met het college van de gemeente De Bilt eruit te komen. Dit is een lastig onderwerp waar veel kennis voor nodig is om de ernst van de situatie volledig te kunnen begrijpen. Als bouwkundige ben ik bovenmatig geïnteresseerd in de bouw van gebouwen en ik heb een voorliefde voor monumentale gebouwen en geschiedenis. Al meer dan 14 jaar wordt er geen of weinig onderhoud gedaan aan de ongeveer 70 panden in eigendom van de gemeente De Bilt. De gemeente De Bilt had en heeft nog geen beeld van de onderhandstoestand van de meeste van haar panden. Er wordt nu hard gewerkt aan de meerjarige onderhoudsplannen om dit zo snel mogelijk in beeld te kunnen brengen.”

Al 2,5 jaar probeert Tijsma de gemeente te doordringen van het gevaar dat de kerkgangers boven hun hoofd hangt. Na het lezen van het dringende advies van de Monumentenwacht Utrecht om de kerklokken niet meer te luiden, besloot hij in een  wanhopige poging om tot de gemeente door te dringen, talloze brandbrieven te schrijven waarop hij nog geen reactie heeft gehad.
Eind oktober 2021 gaf de Monumentenwacht Utrecht na een grondige inspectie van de torens een verklaring van veiligheid af. Echter dit advies werd gegeven met inachtneming van het uitvoeren van herstelwerkzaamheden. Tot die tijd werd aanbevolen om de klokken in Maartensdijk en Westbroek niet meer te luiden. Tijsma was niet op de hoogte van het advies van de herstelwerkzaamheden en dacht ten onrechte dat de situatie omtrent het luiden van de kerkklokken veilig was. Na het lezen op 11 april jl. van de rapportages van de Monumentenwacht heeft de klokkenluider onmiddellijk actie ondernomen door zowel de gemeente als de gebruikers van de kerken op de hoogte te brengen van de ernst van de situatie.

Wat zijn de gevaren op dit moment?
Tijsma: ”Ik kan mij als bouwkundige voorstellen wat het effect is als de meer dan 800 kilo zware klok in de toren van Westbroek afbreekt en dwars door zowel een houten vloer als door het gemetselde gewelf boven de onderdoorgang in de toren slaat.
In het rapport van de Monumentenwacht over de kerktoren van Maartensdijk staat dat de balkkoppen van de vloer onder de klokkenstoel, vrij door mij vertaald, doorgerot zijn. De balkkoppen zijn de delen van de balken die in het metselwerk van de muren rusten. Ze zorgen voor de verbinding van de houtenconstructie in de toren en de gemetselde muren, en houden met de verankering, die ook deels doorgeroest is, de torenconstructie bij elkaar. De klok in Maartensdijk weegt bijna 600 kilo. Ik wil mij niet voorstellen dat deze vloer, balken, met klokkenstoel en klok door het gemetselde gewelf boven de doorgang naar de kerk slaat. Ik weet ook niet wat het instorten van de vloer met de totale stabiliteit van de 26 meter hoge toren doet.”

Na het sturen van 12 brandbrieven aan de gemeente wacht Tijsma nog steeds op een reactie. Als het aan hem ligt, zwijgen de kerklokken in Maartensdijk en Westbroek op 4 en 5 mei.

Wij vroegen de betrokken wethouder Krischan Hagedoorn om een reactie.
Wethouder Hagedoorn: “Naar aanleiding van de ingezonden brief van de heer Tijsma hebben we Eijsbouts klokkengieterij om een reactie gevraagd. Zij geven het volgende aan: ‘Voor wat betreft de toren van Maartensdijk laat onze monteur weten dat naar zijn oordeel veilig geluid kan worden. Voor zover hij heeft kunnen constateren zijn de draagbalken van de klokkenstoel opgelegd in de muur en is de situatie voldoende stabiel. Voor wat betreft de situatie in Westbroek. Daar heeft hij inderdaad geconstateerd dat een kroonarm van de klok is gescheurd, dat werd overigens al een aantal jaren geleden geconstateerd. Als gevolg daarvan zijn er tijdelijke maatregelen getroffen om de situatie te stabiliseren. Op termijn zal de klok gerestaureerd moeten worden, maar op dit moment acht hij de situatie stabiel en veilig genoeg om de klok te laten luiden. Zoals bij alle 3000 luidinstallaties die wij onderhouden kunnen wij natuurlijk nooit 100% garanderen dat er zich in de toekomst geen calamiteiten zullen voordoen.’

Uitgaande van deze reactie van Eijsbouts, constateren we dat de klokken van de kerktorens veilig kunnen worden geluid”, aldus wethouder Hagedoorn.

Astrid van Walsem

Klokkenluider Douwe Tijsma is bezorgd over de staat van de kerkklokken in Maartensdijk en Westbroek. Het dringende advies van de Monumentwacht om deze twee klokken niet meer te luiden, is in de wind geslagen.