Frans Friedheim bij het huis aan de Spoorlaan in Hollandsche Rading waar nu Struikelstenen voor zijn grootouders liggen.
Frans Friedheim bij het huis aan de Spoorlaan in Hollandsche Rading waar nu Struikelstenen voor zijn grootouders liggen. Donald Noorhoff

Struikelstenen in De Bilt

7 september 2021 om 09:22 Achtergrond

‘Dit voelt als een cadeau’

Hollandsche Rading Afgelopen woensdag zijn de eerste veertien Struikelstenen gelegd in onze gemeente. Hiermee wil zij, in samenwerking met stichting Struikelstenen De Bilt, de herinnering levend houden aan haar Joodse inwoners die door de Nazi’s zijn vermoord. Tijdens een indrukwekkende bijeenkomst in Hollandse Rading vertelde Frans Friedheim, kleinzoon van twee van hen, wat dit voor hem betekent.

Julie Houben 

“Dit is voor mij, mijn drie zussen en mijn neef en nicht in Australië echt een cadeau”, vertelt Frans Friedheim (71) na afloop van de plechtigheid bij het huis aan de Spoorlaan 57. “Op deze plek hoopten mijn grootouders in 1936 samen met hun kinderen Hans (toen 18) en Marlies (16) een nieuw en veilig bestaan op te bouwen na hun vlucht uit Duitsland. Het is ze niet gegeven. Hans, mijn vader, en zijn zus hebben de onderduik overleefd. Hun ouders wilden niet onderduiken. ‘Ik ga waar de Joden gaan’, zei mijn oma. In 1943 zijn zij vanuit Amsterdam, waar toen alle Joden door de Duitsers bij elkaar in een ‘Jodenwijk’ waren geplaatst, via Westerbork naar Sobibor op transport gezet. Daar zijn zij na aankomst direct vermoord.”

Kistje met brieven
Zijn vader Hans sprak nooit over de oorlog. “Hij kon het gewoon niet”, vertelt Frans. “Zelf was ik ook nooit zo met de oorlog bezig. Tot ik na mijn vaders overlijden een kistje kreeg van mijn moeder, nu vijftien jaar geleden. Daar zaten brieven in van mijn grootouders, geschreven aan hun kinderen vanuit Westerbork, waar ze nog enige weken verbleven tot het fatale transport naar Sobibor. De brieven raakten mij. Ik ben op zoek gegaan naar mijn wortels en ook langs dit huis gegaan. De plek waar ze dachten veilig te zijn.”

130 inwoners door Nazi’s vermoord
Nu liggen hier twee Struikelstenen om de herinnering aan zijn grootouders levend te houden. Een Struikelsteen voor Johanna en een voor Franz Theodor Friedheim. Frans: “Mijn zus was op Facebook benaderd door een historicus, die op zoek was naar nazaten van mijn grootouders. De gemeente De Bilt wilde Struikelstenen plaatsen voor de ruim 130 inwoners die tijdens de oorlog door de Duitsers zijn vermoord en mijn grootouders waren helaas twee van hen. De onderzoeker was bezig de levensverhalen van de overledenen in kaart brengen. Het emotioneert mij. Ik vind het heel mooi en ook belangrijk dat dit gebeurt. Nog steeds moeten mensen hun land ontvluchten en worden mensen vermoord, puur en alleen om wie zij zijn, net als mijn Joodse grootouders. Dit is verschrikkelijk. De Struikelstenen laten je hier even bij stilstaan.”

Levensverhalen
Na de twee stenen aan de Spoorlaan in Hollandsche Rading zijn nog twaalf andere Struikelstenen geplaatst op verschillende adressen in onze gemeente. In de loop van dit en komend jaar volgen de overige stenen. Kijk voor meer informatie over de Struikelstenen en de levensverhalen van de inwoners waarvoor de stenen geplaatst worden op: www.struikelstenendebilt.nl.

Deel dit artikel via:
advertentie
advertentie