Goed klimaatbeleid is heel complex

Door Julie Houben

De aarde warmt op en dat komt door de mens. Zoveel is duidelijk. Dat we maatregelen moeten nemen ook. Anders krijgen we serieuze droogteproblemen met bijbehorende voedselproblematiek en vluchtelingenstromen en vergeet de zeespiegelstijging niet. Maar soms hebben die maatregelen onbedoelde bij-effecten voor onze gezondheid. Dát is de expertise van Guus Velders.

Bilthoven - “Neem het Klimaatakkoord dat net gesloten is”, vertelt hij, “daarin staat dat we meer op biomassa moeten inzetten. Dat geeft minder CO2 uitstoot dan fossiele brandstoffen. Maar de verbranding van biomassa geeft wel veel fijnstof. Bij kleine centrales met lage schoorstenen is dit zeker een probleem, terwijl die qua bouw weer goedkoper zijn. Goed voor het klimaat kan dus slecht voor de gezondheid zijn. Dat moet je allemaal meenemen in beleid.”
Fijnstof is vooral een lokaal probleem, dat bij kwetsbare mensen problemen geeft met de longen. “Wij wonen in een klein land met veel mensen, veel vee en veel verkeer. Dat gaat al snel ergens mis wat betreft overlast. Ook als we nobele dingen doen. Zo levert het buiten-gescharrel van biokippen extra fijnstof op. En wat denk je van al onze koeien? Die boeren tonnen methaan uit, een broeikasgas dat de aarde opwarmt net als CO2.”

Velders werkt met andere wetenschappers aan een meetnetwerk waarmee je de uitstoot van broeikasgassen kunt bepalen uit metingen van de concentraties ervan. “Op dit moment rapporteren landen hun uitstoot nog met gewone lijsten. Maar dan moet je die regeringen maar op hun blauwe ogen geloven. Als we echt de opwarming willen stoppen is controle of iedereen zich aan het de wereldwijde klimaatafspraken houdt noodzakelijk. Voor CFK’s (die de ozonlaag aantasten en daarom verboden zijn, red.) bestaat zo’n meetnetwerk al. Daarmee ontdekten ze onlangs op Hawaii dat ergens in China nog illegaal CFK’s de lucht in gaan! Ik zit ook bij het ‘detective team’ dat uitzoekt wat en hoe precies. China ontkent, maar door de combinatie van weermodellen (o.a. windrichting) en precieze concentratiemetingen hopen we met bewijs te komen.”

Hoogtepunt in zijn carrière was voor Guus Velders de Klimaatconferentie in Kigali, Rwanda in 2016. Daar overtuigde hij met zijn computermodellen alle wereldleiders van het feit dat HFK’s, vooral aanwezig in airco’s, voor wel 0,5 graden extra opwarming zorgen als we niet snel naar alternatieven zoeken. “Ik zat daar gewoon als deelnemende wetenschapper. Maar ik ben de enige die de afgelopen tien jaar een studie had gemaakt van de mogelijke effecten van HFK’s op het klimaat. Dankzij deze studies zag iedereen het probleem in.”

Onze impact op het klimaat

Professor Guus Velders (55) onderzoekt de interactie tussen klimaatverandering en luchtkwaliteit en de rol die de mens daarin speelt. Daarbij focust hij op de gevolgen van deze interactie voor onze gezondheid. Welke impact heeft ons handelen op het klimaat? Wat zijn bedoelde en soms onbedoelde gevolgen van maatregelen die we nemen om de CO2-uitstoot tegen te gaan? Bij het RIVM rekent hij met modellen beleidsvoorstellen van het kabinet door. Aan de Universiteit Utrecht doet hij onderzoek naar nieuwe manieren om onze impact op het klimaat te meten. Zijn belangrijkste ‘wapenfeit’ is het wereldwijd op de kaart zetten van het gevaar van HKF’s, vervanger van CFK’s, voor het klimaat.

1 van de 10 invloedrijksten

In 2016 verkoos Nature Guus Velders tot 1 van de 10 invloedrijkste wetenschappers van de wereld. TIME noemde hem 1 van de 100 invloedrijkste personen. Reden: zijn onderzoek naar de schadelijkheid van HFK’s, een broeikasgas dat in o.a. airco’s zit. Dankzij hem warmt de aarde 0,5 graden minder op.