Borden vertellen de geschiedenis

Verzameling Porceleyne Fles

‘Vroeger hadden huizen een stijlkamer. Wij hebben thuis de blauwe gang met aan de muur de borden waarmee mijn verzamelingsdrang begon.’

door Astrid van Walsem

Bilthoven - Christiaan van Nispen (1962) is verzamelaar van Delftsblauwe herdenkingsborden van de oudste plateelfabriek in Nederland, De Porceleyne Fles. Helemaal vreemd is zijn liefde voor dit typische Hollandse aardewerk niet. Zijn overgrootvader Abel Labouchere was degene die in 1883 mede-eigenaar van de fabriek werd en zijn moeder hield op haar beurt veel van de met de hand beschilderde aardewerken borden waarmee zij zich omringde.

‘Toen mijn huidige vriendin bij mij introk, stelde zij voor om wat structuur in mijn verzameling te brengen. Zo kwamen wij op het idee van de blauwe gang en zijn we met een van de bordjes naar het tapijtcentrum gegaan om de juiste kleur tapijt uit te zoeken. Daarna wilden wij aan weerszijden van de deur in de gang gedenkbordjes ophangen. Het idee was aan de ene kant drie bordjes met scheepjes op te hangen en aan de andere kant drie bordjes met een dier, maar van die laatste had ik er maar twee. De Porceleyne Fles heeft nooit bijgehouden welke artikelen er allemaal geproduceerd zijn. In de jaren zeventig, onder leiding van mijn oom Paul Labouchere, is er een (incompleet) overzicht van 351 borden gemaakt. Inmiddels heb ik deze lijst weten uit te breiden tot ruim 800 unieke exemplaren, waarvan ik er meer dan 500 in mijn bezit heb.

Ik heb met de gedachte gespeeld om een catalogus te maken, maar dat is natuurlijk dodelijk saai. Wat écht interessant is, is het verhaal achter het bord. Waarvoor is het gemaakt, wat is de gedachte erachter?’ Ik richt mij speciaal op herdenkingsborden uit de 20ste eeuw. Ik haal mijn informatie onder andere uit de digitale database waarin alle collecties van de Nederlandse musea zijn opgenomen. Hier heb ik vele schetsen van afbeeldingen voor op de borden gevonden. Degene die ook werkelijk in productie zijn genomen, daar ga ik naar op zoek.’ ‘Een mooi verhaal van een herdenkingsbord uit mijn verzameling, is het bord ter herdenking van het 300-jarig bestaan van de stad Batavia. J.P. Coen, de stichter van de stad en een belangrijke persoon binnen de V.O.C., stond bekend om zijn spreuk ‘Dispereert niet’, wat betekent ‘wanhoop niet’. De tekst moest ook op de borden geschilderd worden. Echter werd op de ontwerpschets van het bord een tekstfout gemaakt. In plaats van ‘Dispereert niet’, had men ‘Ende Dispereert niet’ geschreven. Daar kwam men pas achter toen een aantal van de borden al beschilderd was. De schets werd aangepast door daarop het overbodige woord door te strepen. Op de volgende serie herdenkingsborden stond de juiste tekst. In mijn verzameling heb ik zowel de schets met het overbodige woord doorgestreept als de twee herdenkingsborden: een met de juiste en een met de foutieve tekst.’