Soli Amersfoort brengt Bach's Passiemuziek
Soli Amersfoort brengt Bach's Passiemuziek Soli Amersfoort

Soli brengt Johannes Passion

2 april 2019 om 11:10

Hoop en vertroosting in Bach's muziek

AMERSFOORT Soli Amersfoort brengt op zaterdag 5 april om 20.00 uur op verzoek van veel koorleden voor het eerst sinds lange tijd de Johannes Passion van J.S. Bach in de St. Joriskerk Amersfoort. Dat gebeurt onder leiding van Paul Valk.

Peter Bruinsma

De Johannes Passion is het eerste grote werk dat Bach in Leipzich uitvoerde. Hij schreef het stuk in 1724 voor de vesper van Goede Vrijdag. Bach bleef schaven aan zijn Johannes Passion, waardoor wij nu niet minder dan vier versies kennen. Bach heeft het Bijbelverhaal telkens onderbroken door toepasselijke koralen en bespiegelende aria's op profane teksten ontleend aan het beroemde Passiegedicht van Brockes.

De Johannes Passion werd gecomponeerd voor een vierstemmig koor, vocale solisten, orkest met diverse obligaatinstrumenten els fluit, hobo's en viola da gamba. Evenals in de Mattheus Passion reciteert ook hier de tenorsolist de evangelietekst. Voor dirigent Paul Valk is het de eerste keer dat hij dit werk met Soli Amersfoort uitvoert. ,,Ik ken het stuk goed en heb het vele malen gedirigeerd. En hoewel de Johannes Passion wat korter is als de Matthäus Passion, is het zeker niet makkelijker. De koordelen in de Matthäus zijn weliswaar veelal achtstemmig, maar de koordelen in de Johannes zijn chromatisch, feller en bijna venijnig. En er is veel rijkdom aan symboliek. De Matthäus Passion is misschien iets milder, iets lyrischer van aard." Een voorkeur voor één van beide werken heeft Valk niet. ,,Beide Passionen zijn ontegenzeglijk heel fraai. Maar er zijn zeker verschillen. Beide passies vertellen hetzelfde verhaal over het lijden en sterven van Jezus, maar zijn desondanks heel verschillend. De Matthäus Passion is prachtig, maar gaat zo intens in op het lijden, dat het soms erg zwaar wordt. Steeds is er weer die identificatie met het lijden van Christus. In de Johannes Passion ligt het grote accent niet op het lijden. Jezus wordt hier nooit een slachtoffer. De evangelist Johannes protesteert daartegen. Christus is juist de overwinnaar en de mens moet met opgeheven hoofd de strijd aan gaan. In de Johannes Passion is er steeds iets dat sterker is dan het lijden. Steeds is er het licht, de hoop. De opstanding en het vertrouwen zit er al in."

Als koor kan Soli Amersfoort zich in de Johannes Passion sterk profileren. ,,De Johannes Passion heeft meer koordelen dan de Matthäus Passion. Dat is voor een koor al heel uitdagend", legt Paul Valk uit. ,,Het koor wil zich als elk ander koor graag het mooiste van het mooiste uitvoeren. We willen graag de A-werken brengen. En dan kom je al gauw bij de passionen van Bach terecht. Onze zangers stellen zich sociaal en leergierig op en dat vertaalt zich in de koorklank die hecht en stabiel is. Het instuderen en vervolmaken van dit werk is beslist leerzaam." De Johannes Passion wordt dit voor jaar maar liefst drie keer in Amersfoort uitgevoerd. De uitvoering door Soli Amersfoort is de tweede van de drie. Valk ziet dat niet als concurrentie. ,,Elk koor heeft een eigen uitstraling en een eigen publiek. Elke uitvoering is anders. En ieder koor heeft er recht op om dit mooie werk uit te voeren."